Autobusy Star 51 i 52

Star 20

Po zakończeniu prac konstrukcyjnych i badawczych samochodu Star 20 w łódzkim oddziale Centralnego Biura Technicznego Przemysłu Motoryzacyjnego przystąpiono do opracowywania pojazdów pochodnych. Dotkliwy brak taboru dla komunikacji pasażerskiej spowodował, że pierwszym pojazdem, jaki powstał na podstawie zespołów Stara był autobus międzymiastowy średniej wielkości. Konstrukcję podwozia opracowano pod kierunkiem inż. Jerzego Wernera (późniejszego profesora Politechniki Łódzkiej), natomiast nadwozie mieszczące 30 pasażerów opracował zespół kierowany przez inż. Stanisława Panczakiewicza. Budowę prototypu ukończono w 1951 roku. Otrzymał on nazwę Star 50.
Ten pierwszy powojenny autobus całkowicie polskiej konstrukcji ma następującą charakterystykę techniczną. Do napędu użyto 4-suwowego silnika typu 5-42 pochodzącego z samochodu ciężarowego Star 20. Ta 6-cylindrojwa jednostka osiągając moc 62,5 kW przy :2800 obr/min umieszczona była wzdłużnie nad przednią osią pojazdu. W układzie napędowym autobusu również wykorzystano zespoły Stara, a mianowicie jednotarczowe sprzęgło półodśrodkowe oraz niezsynchronizowaną skrzyknę biegów o 4 przełożeniach. Z uwagi na znaczne zwiększenie rozstawu osi zastosowano dzielony wał napędowy z łożyskiem pośrednim. W tylnym moście napędowym zastosowano stożkową przekładnię główną o przełożeniu zwiększonym do 6,57. Konstrukcję nośną stanowiła rama podłużnicowa. Sztywna oś przednia oraz tylny most napędowy zawieszone były na podłużnych półeliptycznych resorach piórowych. Koła wyposażono w ogumienie o wymiarach 8.25 - 20". Układ kierowniczy oraz główne elementy układu hamulcowego wraz z podciśnieniowym mechanizmem wspomagającym pochodziły z samochodu Star 20. Nadwozie wagonowe o konstrukcji szkieletowej miało przyjemną sylwetkę. Szkielet spawany był z profili stalowych. Poszycie zewnętrzne wykonano z blachy stalowej, a wewnętrzne z płyt pilśniowych i sklejki. Pojazd przeznaczony był do przewozu 30 pasażerów. Przy rozstawie osi równym 4500 mm długość autobusu wynosiła 8400 mm, a masa własna ok. 5500 kg.
W grudniu 1951 roku odbył się rajd kwalifikacyjny Stara 50. Nie zdecydowano się jednak na podjęcie produkcji, przystąpiono natomiast do prac nad dalszym doskonaleniem tej konstrukcji. W rok później (po kolejnej reorganizacji CBTPMot i zmianie nazwy na Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Motoryzacyjnego) powstał prototyp nowego autobusu oznaczonego symbolem Star 51. Wykorzystano dotychczasowe ramowe podwozie, natomiast zmieniono kształt i konstrukcję nadwozia. Zastosowano szkielet drewniano-metalowy, do którego mocowano elementy poszycia zewnętrznego i wewnętrznego. Wnętrze pojazdu było przedzielone ścianką działową na dwie części. W przedniej części, przeznaczonej dla pasażerów, umieszczono fotele dla 18 0sób, natomiast część tylna służyła do przewozu towarów. W tylnej ścianie autobusu umieszczono dwuskrzydłowe drzwi, które ułatwiały załadunek towarów.
Kolejnym modelem autobusu opracowanym przez BKPMot był Star 52 zmodernizowana wersja Stara 51. Zrezygnowano ze stosowania ścianki działowej, umieszczając we wnętrzu fotele dla 31 pasażerów. Sylwetka autobusu nie uległa zmianie, natomiast usprawniono niektóre podzespoły, jak np. ogrzewanie. Ten model autobusu został zatwierdzony do produkcji seryjnej. Na producenta wyznaczono Sanocką Fabrykę Wagonów, która od lat specjalizowała się w budowie różnego rodzaju nadwozi. Serię informacyjną 20 sztuk tych autobusów wykonano w 1952 roku, a od początku roku 1953 rozpoczęto produkcję seryjną. Duży udział prac ręcznych ograniczał wielkość produkcji, a zapotrzebowanie na autobusy było wtedy dwukrotnie wyższe od krajowych możliwości produkcyjnych. Ponadto Stary 52 okazały się zbyt małe jak na ówczesne potrzeby przewozowe. Wobec braku krajowych zespołów podwoziowych o większej nośności powiększenie liczby miejsc w autobusie można było uzyskać tylko kosztem zmniejszenia masy własnej pojazdu, przy jednoczesnym powiększeniu jego wymiarów.

Star 52
Star 52
Star 50
Star 51
Star Jot 55
Star 52 i San 01h