San H01, H25 i H27

Prototyp Sana

W BKPMot powstała idea autobusowego nadwozia samonośnego. Autorem tej konstrukcji jest dr inż. Janusz Pawłowski. Była to nowość w skali światowej, uznana za wynalazek i opatentowana. Prace studialne rozpoczęto w 1952 roku, natomiast w roku 1955 wykonano prototyp autobusu. Nosił on roboczy symbol HO1-S42,F01, co oznaczało kolejno typ nadwozia, silnika i podwozia. Autobus mieścił 43 pasażerów, w tym ośmiu na składanych siedzeniach w przejściu między fotelami. Dzięki konstrukcji bezramowej udało się zredukować masę własną autobusu do 4770 kg. Po dwóch latach prac konstrukcyjno- badawczych zapadła decyzja o podjęciu produkcji autobusów o nadwoziach samonośnych. W 1957 roku zakończono wytwarzanie autobusów Star 52, natomiast od 1958 roku bramy Sanockiej Fabryki opuszczają samonośne Sany. Wersja produkcyjna oznaczona jako San HO1 różniła się od prototypu z 1955 roku stylizacją ściany przedniej oraz szeregiem usprawnień technologicznych. Oryginalnie rozmieszczono główne zespoły pojazdu. Silnik typu 5-42 wysunięto przed oś kół przednich, a skrzynkę biegów o 5 przełożeniach (pochodzącą ze Stara 21) umieszczono w środkowej części pojazdu. Wynikało to z dą'zenia do właściwego rozkładu obciążenia na osie autobusu. San HO1 wykonywany był w dwóch wersjach nadwoziowych. Wersja międzymiastowa miała oznaczenie "A", wersja miejska nosiła symbol "B". Wersja miejska mogła pomieścić 50 pasażerów, przy czym liczbę miejsc siedzących zredukowano do 33, Zastosowano dwie pary dwuskrzydłowych drzwi bocznych z mechanicznym ich otwieraniem od wewnątrz, drzwi przednie obsługiwał kierowca, drzwi tylne konduktor.
Po zmianie nazwy zakładów na Sanocką Fabrykę Autobusów rozpoczęto prace nad pierwszym etapem modernizacji Sana ukierunkowując je na podwyższenie trwałości i poprawę funkcjonalności. Na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1961 roku SFA przedstawiła zmodernizowany model autobusu oznaczony jako San H 25. Zastosowano w nim wiele ulepszonych zespołów pochodzących ze Stara 25, a przede wszystkim silnik typu S-472 o mocy podwyższonej do 69,8 kW. Do najważniejszych zmian wprowadzonych w podwoziu autobusu należało wzmocnienie osi przedniej oraz zastosowanie nowych resorów tylnych. Na zewnątrz San H 25 wyróżniał się całkowicie zmienioną stylizacją ściany przedniej. Wprowadzono większą, giętą szybę przednią i poszerzono 0 40 mm otwory drzwiowe. Wzmocnieniu uległa struktura nośna nadwozia. Do ogrzewania wnętrza służyła nowo wprowadzona nagrzewnica działająca niezależnie od pracy silnika (typu Sirocco).
Dalsza modernizacja autobusów San nastąpiła w połowie 1964 .roku. Do produkcji wszedł model H 27, który był wyposażony w silnik o zapłonie samoczynnym typu S-53. Zastosowano pneumatyczny nadciśnieniowy mechanizm wspomagający hamulce. W nadwoziu wprowadzono następujące zmiany: w tylnej ścianie zabudowano dzieloną szybę giętą (zunifikowaną z szybą przednią), okna boczne otrzymały w górnej części szyby przesuwne (w miejsce uchylnych), zastosowano łatwo wyjmowane okno bezpieczeństwa, w dachu nadwozia zastąpiono osiem małych otworów wentylacyjnych dwoma dużymi, które miały przezroczyste pokrywy. Poszerzono przednią pokrywę silnika, co ułatwiło jego obsługę i naprawy.
Autobusy San H25 i H27 produkowane były równolegle w wersjach międzymiastowych i miejskich. Niekorzystną cechą samonośnych Sanów była stosunkowo niska trwałość nadwozia. Było to spowodowane małą odpornością na korozję cienkościennej struktury nośnej autobusu. W 1967 r. przerwano produkcję autobusów samonośnych, wprowadzając w nowym modelu San H100 konstrukcję ramową.

Prototyp SANa
San H25
Schemat SANa
San H27
San H01